Dijaliza je postupak uklanjanja toksina iz tijela izravnim načinom (hemodijaliza) ili posredno preko peritonejske tekućine (peritonejska dijaliza) koristeći difuziju kroz polupropusnu membranu ili ultrafiltraciju.
Dijalizat ili dijalizna otopina je tekućina kemijskog sastava sličnog ljudskoj plazmi i koristi se za uravnoteženje kemijskog sastava tjelesnih tekućina. Ta otopina se nalazi u dijalizatoru i pomaže ukloniti otpadne tvari i suvišnu tekućinu iz dijalizirane krvi. Sastav dijalizata prilagođava se specifičnim potrebama svakog bolesnika.
Dijaliza se zasniva na tri osnovna principa:
- difuzija,
- osmoza
- ultrafiltracija.
Difuzija je prolazak otopljene tvari kroz membranu iz prostora višeg koncentracijskog gradijenta u prostor nižeg koncentreacijskog gradijenta dok se koncentracije s obje strane membrane ne izjednače. Difuzija čisti krv od malih molekula (otpada, toksina i prekomjernih iona).
Osmoza je prolazak otapala kroz membranu iz područja niske koncentracije otopljene tvari u područje visoke koncentracije, dok se koncentracije s obje strane membrane ne izjednače. Osmoza premješta vodu kroz dijaliznu membranu kako bi se izjednačila koncentracija otopine s obje strane membrane.
Ultrafiltracija je postupak kod kojeg povišeni pritisak s jedne strane membrane tjera vodu i otopljene tvari iz jednog odjeljka preko membrane u drugi odjeljak gdje je pritisak manji dok se tlakovi s jedne i druge strane membrane ne izjednače. Ultrafiltracija prenosi srednje velike i velike molekule i prekomjernu tekućinu kroz dijaliznu membranu.
